«زوم» یکی از پلتفرم‌‌های ارتباطی ویدئومحور است که توسط شرکت Zoom Video Communications تولید شده و سرویسی برای ارتباطات ویدئویی است.
زوم اخیراً و با شیوع ویروس کرونا در گوشه و کنار دنیا و لزوم دورکاری کسب و کارها و برگزاری کلاس‌‌های مجازی در دوران قرنطینه، از محبوبیت چشمگیری برخوردار شده است.
می‌توان گفت از زمان آغاز شیوع کروناویروس، «زوم» در رأس اپلیکیشن‌‌های ارتباط تصویری قرار گرفته است.
جالب است بدانید «زوم» در دسامبر ۲۰۱۹ روزانه تنها ۱۰ میلیون کاربر از سراسر جهان داشت؛ اما در ماه مارس ۲۰۲۰ روزانه بیش از ۲۰۰ میلیون کاربر از سرویس های این برنامه استفاده می‌کردند.
برنامه زوم چیست و چگونه کار می‌کند؟
برنامه زوم شرایطی را فراهم می‌کند تا در زمانی که امکان شرکت حضوری در جلسات وجود ندارد، افراد متعدد بتوانند از طریق وب‌کم یا تلفن همراه با همکاران دیگر خود ارتباط داشته باشند.
این برنامه درواقع ابزاری کاربردی است برای تعامل میان تیم‌‌های کاری، آموزش‌‌های گروهی و سمینار آنلاین (وبینار).
نکته جالب در مورد زوم این است که می‌توان جلسات و نشست‌‌ها را ضبط کرد تا بعداً دوباره آنها را دید.
از این طریق که در پایان هر نشست، نرم افزار زوم به صورت خودکار جلسه را به یک فایل تصویری MP4 تبدیل می‌کند و در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
ویژگی های برنامه زوم:
- اشتراک گذاری صفحه و محتوا
- حاشیه نویسی و پیام رسانی
- ضبط وبینار‌ها
- برگزاری جلسات گروهی با شرکت کنندگان متعدد
- ملاقات‌های شخصی
- اتاق های بزرگنمایی
در کنار ویژگی‌هایی که در بالا برشمردیم، زوم به خاطر برخی امکانات خاصی که به کاربران خود ارائه می‌کرده و می‌کند، برنامه منحصربفردی نام گرفته و محبوبیت خود را افزایش داده است.
برخی از این ویژگی های خاص عبارتند از:
- امکان برقراری کنفرانس ویدیویی HD
- پشتیبانی از ۱۰۰ خط تماس: امکان برگزاری نشست با حضور حداکثر ۱۰۰ شرکت کننده و برای زمان حداکثر ۴۰ دقیقه.
- امکان برگزاری جلسات یک به یک: میزبان جلسات زوم می‌تواند هم با تمامی شرکت کنندگان در جلسه تعامل داشته باشد و هم اینکه به صورت همزمان و مجزا با تک‌تک آنها جلسه یک به یک نیز داشته باشد.
- ویدئو کنفرانس‌‌های گروهی: میزبان می‌تواند نشست‌‌هایی با حضور حداکثر ۵۰۰ شرکت کننده برگزار کند. (البته این ویژگی در نسخه های رایگان برنامه قابل استفاده نیست).
- امکان به اشتراک گذاری صفحه نمایش (Screen sharing): میزبان می‌تواند تصاویری را که در لحظه می‌بیند، هم برای تمامی شرکت کنندگان در جلسه و هم به صورت مجزا برای یکایک آنها بفرستد.
- سهولت در استفاده از برنامه «زوم»
- فقط یک نفر باید نرم افزار Zoom را بارگیری کند و هر کس دیگری می‌تواند به سادگی بر روی لینک جلسه کلیک کند و وارد شود.
داستان فراز و فرود «زوم»
زمان زیادی از محبوبیت مثال زدنی «زوم» در دوران قرنطینه نگذشته بود که روزنامه واشنگتن پست خبر داد هزاران فایل ذخیره شده مربوط به جلسات ویدیویی و مکالمات تصویری کاربران در این اپلیکیشن، در فضای وب منتشر شده است.
بر اساس گزارش واشنگتن پست، فیلم‌‌های جلسات تجاری، کلاس‌‌های مدرسه، مکالمات خصوصی، نام، شماره تلفن و سایر اطلاعات شخصی کاربران، در دسترس آزاد عمومی قرار گرفته است.
بدین ترتیب «زوم» که روزانه بیشتر از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان کاربر داشت، دچار دردسری جدی شد.
اندکی بعد از اینکه زوم رشد چشمگیری کرد و در سراسر دنیا سر زبان‌‌ها افتاد و به برنامه‌ای محبوب و پرکاربر تبدیل شد، توجه کارشناسان و روزنامه‌نگاران به این اپلیکیشن جلب شد و آن را با دقت و وسواس مورد بررسی قرار دادند و توانستند ضعف‌‌هایی در حوزه امنیت و حریم خصوصی، در این اپلیکیشن پیدا کنند.
به عنوان مثال، در قسمت Settings برنامه، بخشی به نام Company Directory وجود دارد که در آن نوعی حفره امنیتی پیدا شده که می‌تواند تصاویر و ایمیل کاربران را فاش کند.
در واقع سادگی در استفاده و ویژگی های جالب این برنامه مخصوصاً رایگان بودن آن، اصلی‌ترین دلیل توجه زیاد به نرم افزار زوم در سراسر دنیا و زیر ذره‌بین رفتن آن شد.
امکان دسترسی اشخاص ثالث در فضای وب به فایل های مکالمات ویدئویی و جلسات و کنفرانس‌‌های تصویری برگزار شده و… از طریق یک جستجوی ساده آنلاین در فضای مجازی فراهم شد و هزاران فایل ضبط شده در اپلیکیشن زوم، در شبکه های اجتماعی نظیر YouTube و Vimeo آپلود و منتشر شد.
همین موضوع باعث شد زوم در مدت زمان کوتاهی محبوبیت خود را از دست دهد.
چه کسانی زوم را ممنوع کردند؟
مواردی از جمله:
- ارسال مخفیانه اطلاعات کاربران به فیسبوک
- امکان دسترسی هکر‌ها به برخی فایل‌‌های سیستمی کاربر
- IDهای ساده و حدس‌زدنی برای جلسات ویدئویی
- رمزنگاری ضعیف
و… باعث شده بسیاری از شرکت ها، کسبوکارها و حتی دولت‌‌ها استفاده از این پلتفرم را برای کارکنان خود ممنوع کنند.
همان اوایل شیوع گسترده ویروس کرونا در ماه مارس و تبدیل آن به یک بیماری همه‌گیر، که بسیاری از شرکت‌‌های سراسر جهان را مجبور به دورکاری کرد، اف.بی.آی هشداری درباره احتمال حمله هکر‌ها و قطع تماس های ویدئویی منتشر کرد.
چند روز پس از این هشدار، «ایلان ماسک» بنیانگذار SpaceX که یک ابرشرکت فناوری‌‌های اکتشاف فضایی و تولیدکننده محصولات صنایع هوافضایی تجاری در آمریکاست، استفاده از «زوم» را برای کارمندان خود ممنوع کرد.
البته مشخص نیست که آیا این ممنوعیت برای سایر شرکت های «ماسک» مانند تسلا نیز اعمال شده است یا خیر.
گوگل از همان اوایل افشای مشکلات امنیتی زوم، از طریق ارسال ایمیل به کارمندان خود اطلاع داد به‌دلیل وجود نگرانی‌‌هایی در زمینه امنیت و حریم خصوصی، اجازه ندارند برای برگزاری جلسات ویدئویی، از این اپلیکیشن استفاده کنند.
چرا که نرم افزار زوم با استاندارد‌های امنیتی گوگل برای اپلیکیشن‌‌های کاربردی کارمندان، همخوانی ندارد.
گوگل به آن دسته از کارمندانش که اپلیکیشن «زوم» را روی کامپیوتر‌های شرکت نصب کرده و از آن برای برقراری تماس ویدئویی با همکاران استفاده می‌کردند، اعلام کرد که دیگر قادر به استفاده از این اپلیکیشن نیستند.
البته گوگل به عنوان جایگزین «زوم»، سرویسی برای برقراری جلسات ویدئویی دارد که «گوگل میت» (Google Meet) نام دارد.
در پی افزایش نگرانی‌‌ها درباره مسائل مربوط به حریم خصوصی «زوم»، دولت هند بیانیه‌ای منتشر و به مردم هند توصیه کرد تا جایی که می‌توانند استفاده از این اپلیکیشن را کاهش دهند ولی ظاهراً مردم به این توصیه توجه زیادی نشان نداده اند تا آنجا که دولت هند مجبور به مسدود کردن استفاده از این برنامه شد.
یکی از اپراتور‌های مخابراتی بزرگ هند که کاربران بسیار زیادی دارد نیز قصد دارد به‌زودی سرویسی با عنوان Meet برای کنفرانس‌‌های ویدئویی دردسترس مردم هند قرار دهد.
Meet که سرویسی بومی است، قطعاً رقیبی جدی برای «زوم» خواهد بود.
بعد از انتشار خبر احتمال مسدودشدن «زوم» در هند، تیم مدیریت این اپلیکیشن اطلاعیه‌ای منتشر و در آن اعلام کرد:
… افتخار این را داشته‌ایم که در کشور هند به کسبوکارها، آژانس‌‌های دولتی، جوامع، معلمان مدرسه و دیگر کاربران کمک کنیم که ارتباطشان را در روز‌های دشوار و بی‌سابقه کنونی، با یکدیگر حفظ کنند…
اخیراً به‌عنوان بخشی از برنامه ۹۰ روزه خود که از ۱ آوریل ۲۰۲۰ آغاز شده، روی بهبود تعهدمان به حوزه امنیت و حریم خصوصی متمرکز بود‌ه‌ایم و در این زمینه به پیشرفت‌‌های درخور توجهی دست یافته‌ایم.
علاوه بر هند، چندین کشور ازجمله آلمان، سنگاپور و تایوان نیز درباره امنیت «زوم» ابراز نگرانی کرده و استفاده از آن را ممنوع اعلام کردند.
تایوان اولین کشوری بود که استفاده از خدمات این برنامه را کاملاً ممنوع کرد و مانع استفاده نهاد‌های بخش دولتی کشور از آن شد.
مجلس سنای آمریكا نیز به اعضای خود اعلام کرد از استفاده از این برنامه خودداری كنند.
گفته می‌شود وزارت دفاع بریتانیا ضد «زوم» است و به ادارات دولتی در مورد عدم استفاده از آن توصیه كرده است.
با این حال، به نظر می‌رسد این پیام ابلاغ نشده چرا که نخست‌وزیر «بوریس جانسون» اخیراً در توییتر فاش کرد که کابینه وی از «زوم» برای جلسات استفاده می‌کند!
دولت آلمان نیز محدودیت هایی برای استفاده از این نرم افزار قرار داده و به کارمندان خود اعلام کرده که نرمافزار «زوم» دارای نقاط ضعف اساسی و مشکلات جدی در زمینه امنیت و محافظت از داده هاست.
انتشار نسخه پنجم نرمافزار Zoom با تمرکز بر بهبود‌های امنیتی
با رسانه‌ای شدن مشکلات نرم افزار ویدئو کنفرانس زوم، مدیران آن اعلام کردند که فعلاً هیچ‌گونه قابلیت جدیدی به این برنامه اضافه نخواهد شد و تیم مدیریت در یک برنامه ۹۰ روزه که از اول آوریل ۲۰۲۰ (۱۳ فروردین ۱۳۹۹) شروع شده، روی بهبود قابلیت‌‌های امنیتی اپلیکیشن تمرکز می‌کند تا مشکلات موجود را رفع کند.
«زوم» در اطلاعیه اخیر خود اعلام کرده که قابلیت‌‌های امنیتی مهمی به پلتفرمش اضافه کرده تا از هک شدن کنفرانس‌‌های ویدئویی و حملاتی نظیر زوم بامبینگ جلوگیری کنند.
لازم به توضیح است که زوم بامبینگ (Zoom bombing) نوعی حمله سایبری است که طی آن، افراد جلسات ویدئویی برقرارشده از طریق اپلیکیشن زوم را هک کرده و به جلسه ملحق میشوند و با حرف‌‌های توهین‌آمیز، نمایش محتوای غیراخلاقی و… برای افراد حاضر در جلسه مزاحمت ایجاد می‌کنند.
«زوم» امیدوار است در نسخه جدید این پلتفرم ارتباطی، نگرانی‌‌های موجود درباره حفظ حریم خصوصی کاربران را رفع کند.
در نسخه جدید، آیکون ویژ‌ه‌ای در نوار منو‌های کاربر میزبان گنجانده شده تا دسترسی سریع به ویژگی‌‌های امنیتی امکان پذیر باشد.
ازطریق این آیکون می‌توان جلسات را قفل و شرکت‌کنندگان را از جلسه حذف کرد.
اشتراک‌گذاری تصویر صفحه نمایش و چت متنی در جلسات نیز در نسخه جدید محدود خواهد بود.
در نسخه جدید «زوم» امکان رمزگذاری برای ورود به جلسات برای اکثر کاربران به‌طور پیش‌فرض فعال شده و ادمین می‌تواند میزان پیچیدگی رمز عبور را برای کاربران مشخص کند.
هرچند تا حل کامل مشکلات «زوم» راه زیادی باقی‌مانده، اما به نظر می‌رسد این شرکت توانسته پاسخگویی نسبتاً سریعی در رفع مشکلات امنیتی نرمافزار ویدئوکنفرانس خود داشته باشد به طوری که در تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۲۰ نسخه ۵٫۰٫۱ نرم افزار zoom منتشر شده که محافظت و مقاومت بیشتری در برابر دستکاری را فراهم کرده است.
بلافاصله بعد از آن و در روز‌های ۱۰ و ۱۷ می، نسخه ۵٫۰٫۲ و ۵٫۰٫۳ منتشر شد و در آخرین نسخه از «زوم» در حال حاضر شاهد ورژن ۵٫۰٫۴ این برنامه هستیم که به ادعای تیم مدیریت «زوم»، در جدیدترین به‌روزرسانی این پلتفرم ۹ ویژگی امنیتی جدی به آن اضافه شده است.
برخی از ویژگی های جدید و پیشرفته آخرین نسخه های «زوم» می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان دسترس به اطلاعات جلسه (مانند شناسه ملاقات و رمز عبور)، هنگام اشتراک گذاری
- آهنگ زنگ جدید برای اتاق انتظار و هنگامی که شرکت کنندگان به جلسه می‌پیوندند یا جلسه را ترک می‌کنند.
- طراحی حریم خصوصی پیشرفته در مشخصات تماس و صفحه پروفایل کاربر: اطلاعات شخصی مانند آدرس ایمیل، شناسه ملاقات شخصی و شماره تلفن با ستاره (*)پوشانده می‌شود.
- تنظیمات پیش فرض اشتراک گذاری صفحه جدید برای حساب های دارای مجوز‌های حرفه ای: به طور پیش فرض تنها میزبان جلسه می‌تواند این گزینه را در تنظیمات جلسه تغییر دهد.
سخنگویان Zoom مدعی هستند که به حریم خصوصی کاربران خود اهمیت داده و برای اعتماد آنها به خود، ارزش زیادی قائل است.
اگرچه «زوم» در جریان شیوع ویروس همه‌گیر کرونا در جهان، تمام تلاش خود را برای متصل نگه داشتن بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، مدارس و کسب و کارهای خصوصی به کار برده است اما علیرغم تمام این تلاش ها، مشکلات زیادی به وجود آمد.
با این حال یکی از سخنگویان شرکت توسعه‌دهنده اپلیکیشن ویدیو کنفرانس Zoom اعلام کرد همه منابع این شرکت به برطرف کردن مشکلات و رخنه‌های امنیتی اختصاص خواهد یافت.
دیگر پست های آموزشی و اخبار دنیای فناوری را نیز از دست ندهید.
راستی! شما میتوانید در بخش دیدگاه ها موضوعات مورد علاقه خود را برای مقالات بعدی که به صورت اختصاصی توسط تیم وبسایت رسمی IDH تهیه میشوند با ما در میان بگذارید.
امیدواریم از این مقاله فناورانه که در خصوص نرم افزار ویدئوکنفرانس زوم (Zoom) بود استفاده و لذت برده باشید.
